ჩვენს შესახებ
პოპულარული
სტატიების არქივი
გამოკითხვები
რა ტიპის სტატიებს ისურვებდით ?
ბადრი ფორჩხიძე - ნგრევის ამაოებისა და ამაოების ნგრევის დიალექტიკა
წინამდებარე შრომებში: „პათოლოგიურ-დესტრუქციული ძალაუფლების სოციალურ-ანთროპოლოგიური თავისებურებანი“ და „ამაოების სოციალურ-ფილოსოფიური მოტივაცია“, განვიხილავდით ნგრევისა და ამაოების ფილოსოფიურ გაგებასთან დაკავშირებულ სოციალურ-ანთროპოლოგიურ, ფსიქო-სოციალურ, ისტორიულ-გნოსეოლოგიურ და კულტუროლოგიურ ასპექტებს, რაც გულისხმობს ადამიანის სოციალური არსებისთვის ნიშანდობლივ ატრიბუტებს, რომლებიც დასაბამს იღებენ პიროვნების შინაგანი ინდივიდუალური განსაზღვრულობიდან და მკვიდრდებიან საზოგადოებრივი ურთიერთობების მრავალწახნაგოვან ქსელში, კულტურულ-ისტორიულ ფორმათა ეპოქალური ცვალებადობის შესაბამისად.
ადამიანის წმინდა ბიოლოგიურ ინსტინქტებში ჩანერგილი ნგრევის პათოლოგიური მოთხოვნილება უშუალო კავშირშია ძალაუფლების ფენომენოლოგიური მოცემულობის სხვადასხვა სახის მისწრაფებათა გამოვლინებასთან, მათ შორის, უპირველეს ყოვლისა, პოლიტიკურ მიზანდასახულობასთან. თუ წმინდა ბიოლოგიურ-ინდივიდუალური ნიშნით წარმოდგენილი ძალაუფლება კვალიფიცირდება, როგორც შიდასახეობრივი არსებობისათვის ბრძოლის გენეტიკურად განპირობებული მოთხოვნილების გარკვეული მახასიათებელი, სამაგიეროდ, საზოგადოებრივ ურთიერთობათა ერთობლიობის პერსონალურ წარმომადგენელთათვის, ძალაუფლება, სოციალური თვითდამკვიდრებისა და თვითრეალიზაციისთვის, სხვა ადამიანებზე პოლიტიკური ზემოქმედებისა და გავლენებზე ხელმისაწვდომი ინსტრუმენტების ერთობლიობას განასახიერებს. პოლიტიკურობის ნიშანი რომ ადამიანის არსების უმთავრესი მსაზღვრელია, ეს ჯერ კიდევ არისტოტელედან არის ცხადი და გარკვეული, თუმცა ამის მიუხედავად, დღემდე მაინც სადავო საკითხია, არის თუ არა, პოლიტიკური ურთიერთობის რომელიმე ცალკე აღებული, ან კომპლექსური ფორმა და სტრუქტურა, ნებისმიერი ადამიანისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი და გადამწყვეტი ფაქტორი?__ამის საილუსტრაციოდ შეგვიძლია დავიმოწმოთ გერმანელი სოციოლოგი, რალფ დარენდორფი, რომელსაც მიაჩნია, რომ პოლიტიკაში მხოლოდ უმცვირესობა ხედავს საყვარელ საქმეს, მიუხედავად იმისა, იციან თუ არა მათ, რას აკეთებენ. ამავე დროს, „უშუალო მონაწილეებისათვის, პოლიტიკა არა თუ მოსაწყენი, არამედ ერთადერთი და ყველაფერია“[1].
ამჟამად პოლიტიკაში ჩაბმულია არა მხოლოდ მმართველი ელიტა, არამედ ფართო მასები. პოლიტიკა მოითხოვს რისკს, აზარტს, გამბედაობას, ეკლიან ბილიკებზე სიარულს და მაინც, ადამიანი ამ გზაზე მიდის, მაშასადამე ეს გზა მათთვის განსაკუთრებით საინტერესოა; ამიტომაც არაა გასაკვირი, რომ პოლიტიკამ თავისებურად დაიპყრო მეცნიერებაც, ხელოვნებაც და არა მარტო კულტურის ყველა სფერო, არამედ თვით რელიგიაც, რომელსაც მის მიმართ დამოუკიდებელი არსებობის ყველაზე მომეტებული პრეტენზია გააჩნია. მეტნაკლებობის არსი კი იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენს ქვეყანაში ეს პრეტენზია რაც უფრო ხმამაღალი და გამოკვეთილია, დამოუკიდებლობის ხარისხი მით უფრო ნაკლებია, ხოლო სხვაგან, რაც უფრო ნაკლები პრეტენზიით გამოირჩევიან, თავისუფლების ხარისხით მით უფრო პოზიტიურ როლს თამაშობენ ოფიციალური სტრუქტურების მიმართ.[2]
რაც შეეხება, საერთოდ, ნგრევისა და განადგურების მისწრაფებათა გამოვლინების არაერთგვაროვან, ფენომენოლოგიური თვალსაზრისით, მნიშვნელოვან ფორმებსა და სახეობებს, მათი კვლევა-ძიების გნოსეოლოგიურ-ფსიქოლოგიურ წანამძღვრად გვევლინება ზ. ფროიდის ფსიქოანალიზის პრინციპები, სადაც საწყის დებულებად აღებულია, ადამიანის მოქმედებაში, ინსტინქტურ მიდრეკილებებზე უპირატესი მნიშვნელობის მიკუთვნება. ესენია: სექსუალური ინსტინქტი, როგორც სახეობათა შენარჩუნებისა და გამრავლების საშუალება, თავდაცვის, ანუ „სიცოცხლის ინსტინქტი“ (ეროსი), რომელიც უზრუნველყოფს ინდივიდის თვითშენახვასა და უშიშროებას და „სიკვდილის ინსტინქტი“(თანატოსი), რომლითაც გამოხატულია ცოცხალი მატერიისთვის ნიშანდობლივი მისწრაფება, „არაორგანული სიმშვიდისა და წონასწორობის“ თავდაპირველი მდგომარეობისაკენ. ეს ყველაფერი, ფროიდის აზრით, ვლინდება ნგრევის, თვითმოსპობის, ანუ აგრესიის ფორმებში. სწორედ სიცოცხლის შენარჩუნება-კვლავწარმოებისა და აგრესია-მოსპობის ინსტინქტებს შორის შინაგანი ბრძოლა წარმოადგენს კულტურისა და ცივილიზაციის არსებობა-განვითარების წყაროს, რომელიც ერთთავად დახუნძლულია სასტიკი და გამანადგურებელი ომებით, რევოლუციებით, სახელმწიფო გადატრიალებებითა და თაობათაშორის შეურიგებლობის პერიოდული გამწვავებებით.
ჩვენის მხრივ, საყურადღებოა აღნიშნული ინსტინქტების სტიქიური მოზღვავებისა და მათი გეგმაზომიერი რეგულაციის მექანიზმების გამოყენების არა მარტო პრაქტიკული გამოცდილება, არამედ არაორდინალური მიდგომაც, რასაც უშუალო კავშირი აქვს ბავშვთა ფსიქოლოგიურ თავისებურებებთან და აღზრდის სპეციფიკურ მეთოდებთან. გასაგებია, რომ ბავშვებში განსაკუთრებით თვალშისაცემია ხსენებულ ინსტინქტთა მოქმედება, თუმცა საკმარისი არ არის უბრალოდ მათი აღწერა, საჭიროა აგრეთვე მათი საფუძვლების სიღრმისეული კვლევა და მეცნიერული ახსნა, რაც ამ ეტაპზე, არც თუ ისე მწირი მასალის მომცველია, მაგრამ იმ დონეზე მაინც არაა შესწავლილი, რომ შეიძლებოდეს მათი ეფექტური დანერგვა აღმზრდელობით სისტემებში, კომპლექსური მეთოდოლოგიის სახით. ამ მხრივ, მეტად საინტერესოა პასუხი კითხვაზე, თუ რატომაა ბავშვური გატაცებანი ყოველთვის დაკავშირებული რაღაც ხმაურთან და აურზაურთან, ხოლო ეს ყოველივე__ნგრევასთან, რღვევასთან, შეჯახებასა და აფეთქებასთან; აღნიშნული მისწრაფებანი ბავშვებთან ერთად იზრდებიან და ვითარდებიან, ქვეყანას წალეკვითა და ქვა-ქვაზე არდატოვებით ემუქრებიან, რამეთუ ამ დაუსრულებლად მზრდ ბავშვურ ახირებას მუდმივად ეწირებიან გონითი წესრიგიდან წარმოებული ცალკეულ-ინდივიდუალური ნებისყოფანი, რომელთა შორის, მხოლოდ ერთადერთ, განსაკუთრებულად გამონაკლის მათგანს, ეპოქალურ ისტორიულ პერსონაჟს, ყველასგან გამორჩეულ სახალხო წინამძღოლსა და პოლიტიკურ ლიდერს, ხელეწიფება თვითშენახვა, ბედისწერასთან თანხმობა და სულ-ხორციელი ჰარმონიის დამკვიდრება. ანალოგიურად უდგება პიროვნებისა და საზოგადოების ურთიერთმიმართების მრავალგვაროვანი ფორმების ირგვლივ წარმოქმნილ პრობლემებს, თანამედროვე დასავლური ნეოფროიდისტული სოციოლოგიური მიმართულებაც, რომელიც ცნობილია, „ძალმომრეობის სოციოლოგიური თეორიის“ სახელწოდებით. სპეციფიკა აქ მხოლოდ იმით გამოიხატება, რომ საზოგადოებრივ მასშტაბებში გამოვლენილი ძალმომრეობა აიხსნება ცალკეულ ინდივიდთა ფსიქიკური დაავადების საფუძველზე. თვით ფროიდიც „ინსტინქტური აგრესიულობის“ თეზისს იყენებდა, არა მარტო პიროვნების ინდივიდუალური ქცევის ასახსნელად, არამედ ცდილობდა მის გავრცელებას სოციალური ერთობების, კლასების, ერების, სახელმწიფოთა ურთიერთობების რანგშიც. ამ თვალსაზრისით, სიძულვილის, აგრესიისა და ნგრევის ბუნებრივი ფსიქიკური მოთხოვნილება უკლებლივ ვრცელდება ომებში, კონკურენციაში, კლასობრივ დაპირისპირებასა და რასობრივ შეუთავსებლობაში. „სიძულვილი და აგრესია გრძნობათა ამბივალენტურობის საყოველთაო გავრცელების ერთერთი უმნიშვნელოვანესი დადასტურებაა“.[3] ნეოფროიდიზმის წარმომადგენლები უფრო შორსაც მიდიან ფსიქოპათოლოგიური მოვლენებით სოციალური კოლიზიების ახსნის საკითხში. ისინი ნგრევა-განადგურების, ომებისა და აგრესიის მოვლენებს აკავშირებენ მასობრივ ნევროზულ-ფსიქოზურ მდგომარეობებთან. მაგალითად, ავსტრიელი სოციოლოგი, ა. მიჩერლიხი ინსტინქტს თვლის არა მხოლოდ ინდივიდის, არამედ მთელი ხალხების აგრესიული მოქმედების გენეტიკურ წანამძღვრად. ანალოგიურ შეხედულებებს ახმოვანებენ ამერიკელი სოციოლოგებიც: ჩ. ბრენერი, კ. ვილსონი და სხვები. ბრენერის აზრით, ნებისმიერი პოლიტიკური აგრესია ყოველგვარი „ფსიქოლოგიური კონფლიქტის“გარდაუვალი შედეგია, რომელიც გამოიხატება ნევროზებისა და სტრესების მეშვეობით. მისი აზრით, პიროვნების ფსიქიკური სტრუქტურის შინაგანი წონასწორობის დარღვევა ავტომატურად იწვევს აგრესიულ რეაქციას, გარემოს მიმართ.[4]ამგვარად, ძალმომრეობის აღნიშნული კონცეფცია თანამედროვე ადამიანის მდგომარეობას ორმაგი მნიშვნელობით აფასებს: ერთი მხრივ, იგი ექვემდებარება საკუთრივ ინსტინქტურ მოთხოვნილებებს, მეორე მხრივ, მოქცეულია აკრძალვებისა და შეზღუდვების როგორც მორალურ-სოციალურ, ასევე სახელმწიფოებრივ საკანონმდებლო შეზღუდვებისა და სანქციების წნეხში. აქედან გამომდინარე, თანამედროვე ადამიანი წარმოგვიდგება, როგორც ანტინომიური ძალების ურთიერთდაპირისპირების მსხვერპლი, როდესაც მას ერთი მხრივ, არ შეუძლია გადალახოს საკუთარი იმპულსურ-ინსტინქტური მიდრეკილებები, ხოლო მეორე მხრივ, ჯიუტად მიისწრაფვის, აღნიშნულ მოთხოვნილებათა ნაწილობრივი ან სრული ხელყოფის გზით, ისარგებლოს თანამედროვე საზოგადოების „მომხმარებლური ღირებულებებით“, რაც საბოლოოდ იწვევს თანამედროვე ადამიანის სულიერ გაორებას, შინაგანი გაუცხოების გაღრმავებას.
აგრესიის, ძალადობისა და ნგრევის მოთხოვნილება მთელი სიმწვავით იგრძნობა ძალაუფლების ლტოლვის დაუცხრომელ წყურვილში. ძალაუფლების სტიქიის თავისებურება კი ისეთია, რომ მასში მთელი სიუხვით გროვდება სულსწრაფი ჟინის მატარებელი იმპულსური მიდრეკილებები, რომლის ცნობიერი მოწესრიგებისა და კანონიზაციის გაუთავებელი მცდელობებით სავსეა სოციალურ-პოლიტიკური ურთიერთობების მთელი ქსელი. სოციუმი არა თუ ანელებს და ახშობს ამ პროცესს, არამედ პირიქით აცხოველებს და დამატებით მოტივაციას უქმნის საგანგებოდ დადგენილი თამაშის წესების კორექტირებითა და გამრავალფეროვნებით. ამიტომაც იქმნება ისეთი შთაბეჭდილება, რომ იმ შემთხვევაში, თუ ადამიანი არ იქნებოდა სოციალური სუბიექტი და შემოფარგლულიყო მარტოდენ სხვა ცხოველურ ორგანიზმთა ბიოინდივიდუალური სასიცოცხლო პირობებით, მაშინ მასში ძალაუფლებისკენ სწრაფვის მოთხოვნილება მნიშვნელოვნად შესუსტდებოდა, სრულ განეიტრალებამდე. სოციუმის პირობებში კი ძალაუფლებაში გამოხატული მისწრაფება თავიდან ბოლომდე ერწყმის სხვადასხვა ბუნებრივი მოთხოვნილების დაკმაყოფილებისა და სიამოვნების ჰედონისტურ განწყობილებებს, რაც ერთიან კონტექსტში, შეფარული ხერხებით ამკვიდრებს და აკანონებს, ცალკეულ გამორჩეულ პირთა, აღვირახსნილი თვითნებობის პრივილეგირებულ უფლებებს. დრამატული ისტორიული წიაღსვლების მიუხედავად, ძალაუფლების შინაგან მოთხოვნილებას გააჩნია ზოგიერთი კონსტრუქციული თვისებაც, რომელიც ჩვენდა სამწუხაროდ, კაცობრიობის ისტორიული მიზანდასახულობისთვის, ძირითადად გამოუსადეგარი აღმოჩნდა, თუმცა არავინ უწყის, როგორი შეიძლებოდა ყოფილიყო, ან როგორი შეიძლება გახდეს მომავალში იმ ღირებულებათა მნიშვნელობანი, როდესაც ადამიანი იმყოფებოდა ისტორიამდელი ყოფიერების ვითარებაში და როდესაც შესაძლოა, მომავალში აღმოჩნდეს, ისტორიისშემდგომი ყოფიერების დამახასიათებელი ატრიბუტებით.
აღნიშნული კონსტრუქციული თავისებურებანი, ჩვენი შეტყობით, უნდა გამოიხატებოდეს პატრონობისა და ბატონობის ბუნებრივ მისწრაფებათა თანხვედრილობით. თუ ბატონობა განისაზღვრება სუბიექტისთვის დაქვემდებარებული ობიექტის მიკუთვნებისა და განკარგვის აუცილებლობით, რასაც დასტურს აძლევს საზოგადოება, შესაბამისი წესების გათვალისწინებით, პატრონობა, თავის მხრივ, ამასთანავე განისაზღვრება, გარკვეული ობიექტის მიმართ, ამა თუ იმ სუბიექტის პერსონალური მორალური ვალდებულებითა და პასუხისმგებლობით, რაც განუყოფლად უკავშირდება მზრუნველობის კეთილშობილურ მოთხოვნილებას, რომლის გარანტირებული საფუძველიც გახლავთ სიყვარულის განცდა. თუმცა ეს ყველაფერი მაინც ლამაზი ფიქრებისა და იდეალების მომცველი ხელოვნების ამა თუ იმ ჟანრს უფრო განეკუთვნება, ვიდრე იმ რეალური, მწარე სინამდვილის ისტორიის ყოველდღიურობას, სადაც მუდმივი დაუკმაყოფილებლობისა და კონფლიქტურობის გრძნობა, მთელი თავისი დრამატიზმით, ქმნის პიროვნების შინაგან დაძაბულობას, რომელიც იწვევს ინდივიდის მტრობას სოციალური გარემოცვისადმი, რაც აგრესიული, დესტრუქციული ქცევის ინდივიდუალურ, თუ ჯგუფურ სპონტანურ აქტებში ვლინდება.[5]
შეიძლება თამამად ითქვას, რომ მთელი კაცობრიობის ისტორია, თავისი ნამდვილობისა და სიცხადის უპირატესი ხვედრითი წილით, ინახება არა იმდენად მიწის ზედაპირულ სანახებში, რამდენადაც ღრმა მიწისქვეშეთში, რამეთუ ყოველი ეპოქის თანამედროვე სულისკვეთება და გაგება იმდენად შეუწყნარებელი და აგრესიულია წინამორბედთან, რომ უმეტეს შემთხვევაში, პირისაგან მიწისა აღგვის და აცამტვერებს მას ისე, რომ მიწისქვეშეთი საძირკველს ხელუხლებლად ინახავს, სრულიად ახლებური ზედნაშენისთვის, მაგრამ მთავარი ღირებულება არა იმ დაშენებულ, შიგთავსისგან გამოშიგნულ დეკორაციაში დევს, არამედ დაფლულ საძირკველში, რომელსაც ნებსით თუ უნებლიედ, ხელახლა უხამებენ და კვლავინდებურად არგებენ იმგვარ სიახლეებს, რაც გარეგნულად, სიძველისადმი შეურიგებლობით და ნგრევის პათოლოგიით კონსტრუირდება და მობილიზდება, თუმცა შინაგანად, იგივე ნორმებით და პრინციპებით განისაზღვრება ყოველივე, რაც წინანდელი, რამდენადმე გაუარესებული და დაუშნოებული სახეცვლილებით, წინსვლას და უკეთესობას კი აქ ვერ აღმოაჩენთ, ვინაიდან, ყოველგვარი პროგრესს და ჟამთა სიავის სრბოლით სახელდებულ განვითარებას, უმრავლეს შემთხვევაში, ლოგიკურად არ მოსდევს ბედნიერება და კეთილდღეობა, ამ მხრივ, ე. წ. პროგრესული ახალი არაფრით არ გახლავთ ძველზე უფრო უკეთესი და სრულყოფილი, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ ყოველგვარი ნგრევის ხმაური და აჟიოტაჟი იმ ჭექაქუხილს მოგვაგონებს, რომელსაც ბევრად უფრო წყნარი და მცირე წვიმა მოყვება ხოლმე, ანუ, მოარული ხმები რომ იტყვიან: „ისე არ წვიმს, როგორც ქუხსო.“ამ უპერსპექტივო და უნუგეშო აპოკალიფტური ისტორიოგრაფიიდან შეგვიძლია შემდეგნაირად ჩამოვაყალიბოთ ნგრევის ამაოების ზოგადფილოსოფიური აზრი: ძველი საძირკველი მით უფრო მყარი და ხელუხლებელია, რაც უფრო არამდგრადი და მალხელყოფადია ახალი; მაშასადამე, ვინც ვერ ახერხებს საკუთარი თავის აგებას, სხვა ნაგებობათა ნგრევის გარეშე, მას არ გააჩნია შემოქმედებითი თვითრეალიზაციის არავითარი ნიჭისა და უნარის ნატამალი, რაც იმის უტყუარი ნიშანია, რომ ეპოქალური თვითდამკვიდრების შინაგანი ინსტინქტი ფასდება, არა მის მიერ აშენებული სახლის, ნაწარმოების, ტაძრის, ან რაიმე აზრობრივი მრწამსისა და იდეის თვითღირებულებით, არამედ სულის სიღრმეში დაგუბებული, დამანგრეველ-გამანადგურებელი ჟინის, ახირების მოცულობით, შინაარსით და რაოდენობით, რომელიც არ ცნობს არავითარ პოზიტიურ, კულტურულ ღირებულებას. ჩვენდა საუბედუროდ, მნგრეველები და წამხდენ-გამფუჭებლები, ბარე ათიათასგზის ჭარბობენ აღმშენებელ შემოქმედთ. ისინი მუდამ განსაკუთრებული სიძულვილითა და მტრობით იმსჭვალებიან სწორედ იმ უმცირესი მშენებელი მუშაკების მიმართ, რომელთა კისერზეც დევს უზარმაზარი ზნეობრივი და გონითი პასუხისმგებლობის ტვირთი, მთელი ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე. ნგრევასა და შენებას შორის დამოკიდებულება პირდაპირპროპორციულია ომისა და მშვიდობის ურთიერთდამოკიდებულებისა, ამიტომაც ასეთნაირ მიმართებაში ყოველთვის იმაზე ბევრად მეტი რამ ნადგურდება, ვიდრე კეთდება, საბოლოო ანგარიშით, არც ერთი განადგურებული და იავარქმნილი აღდგენას არ ექვემდებარება, დანგრეულისგან განსხვავებით, რომელიც მხოლოდ იმ პირობით შეიძლება აღდგეს და აღორძინდეს, თუ ნგრევის შედეგად ნაშალი მასალის ელემენტები კვლავინდებურად ერთმანეთს შეერწყმება და თავის პირვანდელ მდგომარეობას დაუბრუნდება, სხვა შემთხვევაში, რაიმეს გადაკეთება, მასალის ჩანაცვლება და წარმოების წესების რეფორმირება ნიშნავს კონკრეტული ძეგლის განადგურებას, რასაც ხშირად აღმშენებლობისა და აღდგენის ფასადურ შთაბეჭდილებას ვუქმნით, აი, დაახლოებით ისე, როგორც აღადგინეს მეთერთმეტე საუკუნის ქართული ტაძარი__ბაგრატი, რომელიც ამის გამო, სასწრაფოდ ამოიღეს იუნესკოს მიერ რატიფიცირებული ისტორიული ძეგლების ნუსხიდან, ამიტომაცაა, რომ არც ერთ ჭკუათმყოფელ პოლიტიკურ მმართველს და კომპეტენტურ არქიტექტორს, თავში აზრადაც არ მოუვა პარტენონის, პირამიდის, სფინქსის, ვულკანურ ფერფლში ნამარხი ქალაქების, კოლიზეუმისა, თუ რომელიმე სხვა საოცარ ქმნილებად საყოველთაოდ შერაცხული ძეგლის აღდგენა, რასაც სამწუხაროდ, ზოგიერთ ქვეყანაში და მათ შორის ჩვენშიც, საერთოდ არც ითვალისწინებენ. ნგრევა-აღმშენებლობასთან დაკავშირებული დიალექტიკის არსი მოკლედ და მარტივად ასეთნაირად შეიძლება გადმოვცეთ: ნგრევა მანამდე არ ნიშნავს განადგურებას, სანამ არ არის საბოლოოდ დაკარგული დანგრეული ნაწილები და შესაძლებელია მათი პირვანდელი სახით დაკავშირება, აქედან გამომდინარე, ბედნიერ შემთხვევაში, ის არის უმნიშვნელოვანესი ისტორიული სიძველის დაკონსერვებისა და შენახვა-შენარჩუნების არაჩვეულებრივი ხერხი; რაც იმას ნიშნავს, რაიმე რომ, თავის დროზე, ომების, მიწისძვრებისა და სხვა კატაკლიზმების შედეგად არ დანგრეულიყო, ის იმდენჯერ და იმდენნაირად გადაკეთდებოდა, ყველა წვრილმანი და მსხვილმანი კომპონენტის ძირეული ცვლილებებით, რომ საკუთარ პირვანდელ იერ-სახეს აბსოლუტურად დაკარგავდა, რაც ტოლფასია იმ მემკვიდრეობის კვალის წაშლისა და უნაშთოდ განადგურებისა, რისი თვითღირებულებაც, ბევრ შემთხვევაში, თვით მისივე ეპოქაზე უფრო მაღალია. აქედან გამომდინარე, ფაქტიურად საქმე გვაქვს, ნგრევისა და იავარქმნის გზით განხორციელებულ, თვითშენახვისა და თვითგადარჩენის, ზოგად ისტორიულ პარადოქსთან, რომლის აზრიც მდგომარეობს, ომების, სტიქიური კატაკლიზმებისა და რღვევის ბუნებრივი პროცესების, კონსტრუქციულ როლად და აღმშენებლობითი ფუნქციების ფაქტორებად შერაცხვაში. ამ პარადოქსის დამადასტურებელი, უტყუარი მოწმობაა, იმ ქვეყნების არსებობის ჯიუტი ფაქტი, რომელთა შორეული ისტორიულ-კულტურული ფესვებიც სწორედ იმ ნანგრევ-ნამუსრევსა და ნახანძრალ-ნაფერფლარშია ჩამარხულ-ჩანაცრებული, რაც დაგვიტოვა განუწყვეტელმა ომებმა, სტიქიურმა კატაკლიზმებმა, ათასგვარმა ჭირ-ვარამმა და ჟამთა სიავით გაუკაცრიელებულმა ადგილ-სანახებმა.
ამგვარად, ნგრევის გზით განხორციელებული თვითშენარჩუნების ხსენებული პარადოქსი პირდაპირ ასაბუთებს ნგრევის ამაოების შინაგან კანონზომიერებას, რაც გულისხმობს იმ სრულიად საწინააღმდეგო და დიამეტრულად საპირისპირო შედეგის გარანტირებულ უზრუნველყოფას, რასაც მთელი სიცხადით, ერთმნიშვნელოვნად, პირდაპირ და მიზანდასახულად ემსახურება ომის, მოსპობისა და მასობრივი ხოცვა-ჟლეტის მოსურნეთა უბოროტესი განზრახვა, თუ გულისთქმა; ამიტომაც სხვაგვარად, არც ერთი ერისა და თაობის ისტორია არც დაიწერებოდა და წარსულის დიდებული ნაშთიც უკვალოდ გაქრებოდა. ამიტომაც სწორედ აღნიშნულ კონტექსტში უნდა გავიგოთ დასავლეთის ერთერთი პოპულარული სოციოლოგისა და ბუნებისმეტყველის, კარლ რაიმუნდ პოპერის ზოგადი დასკვნა ისტორიის არსის შესახებ: „კაცობრიობის არსებობის ისტორია სხვა არაფერია, თუ არა, მასობრივი დანაშაულის, ხოცვა ჟლეტის, უსამართლობის, განუკითხაობისა და კულტურულ ფასეულობათა განადგურების ისტორია“.[6]
ამაოების სისტემურ, მეტაფიზიკურ ჭრილში გაჭვრეტილი ნგრევის დიალექტიკის თემატიკა ერთერთი აქტუალური შეიძლება გახდეს არა მარტო ფილოსოფიასა და სოციალურ მეცნიერებებში, არამედ სხვადასხვა რელიგიურ კულტურათა მიერ შემოთავაზებულ მსოფლაღქმაშიც, რამდენადაც ისინი აპოკალიფსთან წილნაყარი უწყვეტი მემკვიდრეობის მოძღვრებად წარმოგვიდგებიან, რომლებიც დედამიწაზე გაფურჩქნულ-აყვავებული სიცოცხლის ერთიან იავარყოფას, გადაბუგვასა და გაღვარცოფებას გვპირდება, ვინ იცის მერამდენედ და რისთვის?!__იქნებ იმისთვის, რომ ნგრევის ისტორიას თავისი განუმეორებელი ცხოველმყოფელი აზარტი და ჟინი არ მოეშალოს, რათა მას ჰქონდეს დასაწყისიცა და დასასრულიც, რათა უსასრულო განმეორებადობის ერთფეროვნებამ სიკვდილსა და გადაშენებას აზრი არ დაუკარგოს, რათა ასევე, რაც ყველაზე უფრო მთავარია, დარჩეს ამაოების მოურჩენელი ფიქრი და განცდა, მის დამანგრეველ ხიბლთან ერთად.
ისტორიული პესიმიზმისგან განსხვავებით, ამაოების მეტაფიზიკაში არათუ უქმდება რომელიმე ტიპისის ღირებულებისა და იდეალის პოზიტიური კატეგორია, არამედ პირიქით, მტკიცდება და ნარჩუნდება მათი კანონზომიერი, აუცილებელი და საყოველთაო მნიშვნელობა, შეიძლება ითქვას, რომ იგი, ფორმალური კუთხით, ოპტიმიზმის იდეურ-მსოფლმხედველობრივ მრწამსს საერთოდ არც ეწინააღმდეგება, თუმცა ამ ყველაფრის მიუხედავად, მაინც ნეგატიურად აფასებს ადამიანისა და კაცობრიობის მიერ განვლილი ცხოვრების გზას, რადგანაც უკეთეს შემთხვევაში, მთელი განვითარებულ-განსწავლული კაცობრიობაც და მით უფრო თითოეული ადამიანიც, როგორი ძალაუფლების, სიმდიდრის და ტალანტის პატრონიც არ უნდა იყოს, განასახიერებენ ბრმა იარაღს, ან ბრმა ბედისწერის, ან პირიქით, უმაღლესი განგების მიერ, დადგენილი განჩინების, გონივრულად და თანმიმდევრულად უნაკლოდ კონსტრუირებული ჰარმონიული წესრიგის დასამკვიდრებლად, რომელთაც არავითარი საგულისხმო კორექტივის შეტანა არ შეუძლიათ უზენაესის მიერ ხელდასხმულ, გრანდიოზულ კოსმიურ არქიტექტონიკაში, რითაც სავსებით მოკლებულნი არიან ყოველგვარ უფლებას და შესაძლებლობას, იმისა, რომ ოდნავ რაიმე ერთი მისხალი ან მიუმატონ ან მოაკლონ მას; უარეს შემთხვევაში კი, ვერც კაცობრიობა და ვერც მისი შემადგენელი ვერც ერთი ადამიანი ვერ აცნობიერებს სამყაროს უზენაესი გრანდიოზული წესრიგის ღვთაებრივ ჭეშმარიტებას, ვინაიდან ისინი, როგორც მანკიერი და ნაკლოვანი ქმნილებანი, უძლურნი არიან აირჩიონ სწორი გზა, რომელიც მათ შვებას და ნეტარებას მოუტანთ, ამიტომაც მათ არავითარი არჩევანი არა აქვთ, გარდა შეცდომებისა, დანაშაულისა და ტანჯვა-წვალებისა, რაც მათი უგუნურობისა და უსუსურობის ბრალია, რის გამოც, მთელი მოდგმა სასტიკად ისჯება ულმობელი ბედისწერით და უზენაესი სასამართლოს განჩინებით, რითაც მთავრდება ყველაფერი, რათა იგივე პროცესი დაიწყოს ხელახლა და ასე გაუთავებლად დასრულდეს იგივენაირად, ტოტალური აპოკალიფსის აკომპანიმენტით.
მაშასადამე, ამაოების მეტაფიზიკური გაგების თანახმად, არსებობს ისტორიულად გამართლებული უმაღლესი პროგრესი და მიზანი, რომელიც განხორციელებისთანავე წყვეტს სასიცოცხლო მაჯისცემას და აზრს უკარგავს კვლავგაგრძელების პერსპექტივას, გვაქვს იდეალებიც და ღირებულებებიც, თუმცა მათი დამკვიდრებისათვის ბრძოლაში იმოდენა მსხვერპლის გაღება გვიხდება, რომ იდეალები ტრაგიკული აღსასრულით გამოწვეულ დაზაფრულობად გარდაისახებიან, ხოლო სათაყვანო ღირებულებანი კი დაწყევლილ ქიმერებად, რომელთა წინაშეც, ჩვენი ცხოვრების ყველაზე კულმინაციურ ეტაპზე, სიბერისა და ასაკისგან დამოუკიდებლად, საკუთარ თავს ვგრძნობთ მოტყუებულად, გამეტებულად, დამცირებულად და სასოწარკვეთილად.
[1] dahrendorf r., fragmente eineg neuen liberalismus, stutgart, 1962. 13p.
[2] კოდუა ე., სოციოლოგია, ii ნაკვეთი, თბილისი.,1998. გვ: 184.
[3] карнап р. б. значение и необходимост., м. 1959. с. 43.
[4] „философская мысль“ (сборник) москва, 1972. с. 68.
[5] ასათიანი გ., თანამედროვე ბურჟუაზიული სოციოლოგია, თბილისი., 1987. გვ: 255.
[6] პოპერი კ., ისტორიციზმის სიღატაკე, თბილისი, 2006., გვ: 55.
ახალი სტატიები
გეგი კუხალეიშვილი - ღმერთკაცობრიობის მომავალი და სოციალისტური ფორმაცია 03:26ნინა ნენეა სამხარაძე - ლექსები 16:08გორვანელი - დემოკრიტეს ფილოსოფია 17:18ავთანდილ ყურაშვილი - ლექსები 17:17თორნიკე ღვინიაშვილი - Dicata matres 17:16თეიმურაზ ლანჩავა - ზამთრის თეთრი მერცხლები 17:15ნარი ჩხაბერიძე - ტერმინ „ჟამისწირვის“ განსაზღვრისა და მერმისთან ურთიერთკავშირისათვის 17:14დათო გაგოშიძე - არისტოტელეს შეხედულებები ხელოვნებაზე 17:11
ახალი ნომერი
პირადი კაბინეტი