ჩვენს შესახებ
პოპულარული
სტატიების არქივი
გამოკითხვები
რა ტიპის სტატიებს ისურვებდით ?
Մհեր Իսրայելյան | «Բումերանգ» / მჰერ ისრაელიანი (თარგმანი - გელა გელაშვილი) - ბუმერანგი
ცხოვრების კანონზომიერების, ღმერთის კეთილმოსურნე მოწყალებისა და საშინელი სამსჯავროს არსებობის შესახებ წარმოდგენაც კი არ გვქონდა, როცა ერთ დღეს, ჩვენი ეზოს წიპომ ავსტარალიელი აბორიგენებისადმი მიძღვნილი ეთნოგრაფიული სახელმძღვანელოდან ამოხეული გვერდი მოიტანა და განგვანათლა:
ორლესული, კუთხმზომის მსგავსი ეს იარაღი, რომელსაც ბუმერანგი ეწოდება, სანადიროდ გამოიყენება. ისვრი, თავის შავ საქმეს აკეთებს და უკან გიბრუნდება.
ნიუტონის უკუქმედების კანონის თანახმად, - ვითომდა ჩავწვდი მე.
ბუმერანგის დამზადებისას გზამკვლევის მოცემულობის ერთგულნი დავრჩით, საიდანღაც ნაშოვნი აკაციის ფესვი ისე გამოვთალეთ, რომ ორი ფრთის დიაგონალი ასშვიდი გრადუსი ყოფილიყო, კიდეები ისე მოვუგლუვეთ, როგორც ეს ნახატში იყო წარმოდგენილი და როდესაც სასურველი ჯადოსნური მრუდი მივიღეთ - აღვფრთოვანდით:
როგორი ლამაზმანია, აბორიგენებსაც კი არ შეუძლიათ ასეთის შექმნა.
თუ ბუმერანგის გამოცდა წარმატებით ჩაივლის და ზურგის ქარიც შეგვეწევა, ჩვენ, მეგობრობის იდეის ერთგული ეზოს თორმეტი ძამიკო, ნამდვილ მონადირეებად, თითქმის აბორიგენებად მოვინათლებით და მოხეტიალე ძაღლების, შავი კატების ან გზააბნეული ბეღურების შეფიცული მტრები გავხდებით, ხოლო თუ მარცხით დამთავრდება, ეს ახალშობილი ლამაზმანი მკვეთრი შხუილით ჩვენი ყურის დაფის აპკს შეუღიტინებს, ჰაერის წინააღმდეგობას გააპობს, ჩვენი ბავშვობის სათუთ კონტურებს გადაზომავს და იმავე ადგილზე, გზამკვლევის მოცემულობის მთელი სიზუსტით ჩემს ბრწყივნალე შუბლს დაატყდება. უხვად მჩქეფარე სისხლის თბილი მოგონება კი ჩემი ცხოვრების თანამგზავრი გახდება, ხოლო ჩემს შუბლზე დარჩენილი თვალშისაცემი ნაჭრილობევი დარიგებასავით გამახსენებს, რომ ნადირობა ყველა კაცის საქმე არ არსის, გამახსენებს, რომ მონადირის ნადიმი დიდი ხნის აუხდენელ ოცნებად დამრჩა, მაგრამ ხომ იცით, სამყარო თავისი მრავალფეროვნებით საინტერესოა და ცხოვრების სხვა სიამოვნებებითაც შეიძლება გატაცება ან მოთმინებით დალოდება, იმ იმედით, რომ ერთ მშვენიერ დღეს ბედი გაგვიღიმებს და ზურგის ქარს დავიჭერთ.
***
მაშა ასე, დანის მჭრელ პირს თანაბარი, მაგრამ მკვეთრი მოძრაობით მარჯვენა ხელისგულზე ისვამ - სისხლმა რომ ამოჩქეფოს, მაგრამ ჭრილობა ძალიან ღრმა არ იყოს. დანარჩენებიც იგივეს აკეთებენ. რიტუალის წესის შესაბამისად, მარცხენა ხელის ცერა და საჩვენებელი თითების ფრთხილი მოძრაობით ჭრილობაზე მარილს იყრით და რიგ-რიგობით ერთმანეთს ხელს ართმევთ, რა დროსაც, საათის ისრის მოძრაობის მიმართულებით, ჩაჭიდებულ ხელისგულებს მსუბუქად სრესავთ. როდესაც მარილი ჭრილობის წიწკვნას იწყებს და სისხლი ირევა, მორჩა! - მეგობრობის იდეა სამუდამოდ მირონცხებულია და წმინდათა წმინდა ხდება, თუ შეიძლება ასე ითქვას. გინდათ თუ არ გინდათ, ერთმანეთთან სამუდამოდ დაკავშირებული ხართ, თუ სისხლით, თუ იდეითა და რწმენით, თუ განვლილი და გასავლელი ცხოვრების მხიარულობებით, თუ, ღმერთმა არ ქნას - ათასი შარითა და განსაცდელით, როგორც ეს ბუმერანგის შემთხვევაში მოხდა. ერთი სიტყვით, კვირაში შვიდი დღე, ოცდაოთხი საათი და ათი ათს ოთხმოცი წუთი ნამდვილი მეგობრები ხართ. მაგრამ ამას, შედარებით მოგვიანებით გავიგებთ. თორმეტი წლის ასაკში, როდესაც ცხოვრების გაუგებარი გამოცანების ამოხსნის ერთადერთი მოკარნახე გულია, ასეთი რამეების ჩაწვდომა ძნელია.
ახლაც კი, როცა ცხოვრების ნახევარი ან იქნებ მეტი უკვე გავლიე, ბევრი რამის ისევ არ მესმის. გონებას ვძაბავ, შუბლს ვჭმუხნი და ყურს, ბოლოს მაინც, გულისთქმას ვუგდებ. ახლა გაჭირვებაში იცნობა მეგობრობა თუ არა? - როგორც ხალხი იტყოდა. მეგობრის ბებია კი ამბობდა: გაჭირვება ადამიანს აფუჭებს, როგორ შეიძლება გაჭირვებაში ჩავარდნილი ადამიანი კარგი მეგობარი იყოს? გაჭირვებული გულით რა მეგობრობაზეა საუბარი? აი, სულ სხვაა, როცა ჯიბე და მუცელი სავსეა, მაშინ ღიმილიც თავის ადილზეა და თვალების ბრწინვალებაც, ასეთთან რამდენიც გინდა, იმდენი იმეგობრე. მეგობრის ბებია ბრძენი ქალი იყო, მაგრამ შეურაცხყოფილად ვგრძნობდი თავს, რომ ასეთ ნატანჯ-ნაწამებ ცხოვრებაგამოვლილ ქალს მეგობრობის შესახებ მსგავსი ამაო წარმოდგენები შეიძლება ჰქონდა. უცხო რომ ყოფილიყო, კიდევ არა უშავს, მაგრამ მეგობრის ბებია? ხოლო, როდესაც ტყვეობასა და გადასახლებაში ცხოვრებაგალეულ პაპაჩემს დასცდა, რომ „მეგობრობა დროებითია“, მე ვიტირე, საძინებლის კარები გადავკეტე და გულამოჯდომით ვიტირე. როგორ? მეგობრის გარეშე ცხოვრებას რა ფასი აქვს? მეგობარი თუ არ გეყოლება, რიღასთვის უნდა იცხოვრო? - ასე ვფიქრობდი იმ დროს. თუ წიპო, ტიკო, კარო, გაგო, ედო და დანარჩენები ყოველდღე არ უნდა ვნახო, ის რა ცხოვრებაა, რა დღეა, რა თამაშია ან რა დროსტარება? ბარემ მითხრან - წადი და მოკვდიო. აბა ის დანისპირი, მარილი, ერთმანეთში არეული სისხლი სულ ტყუილი იყო? მარტოხელა კაცი რა კაცია? ბოსტნეულივით არის. პაპაჩემის ნათქვამში ეჭვის შეტანის მიზეზი არ მქონდა, მაგრამ ეჭვი შემდეგ შემეპარა, როცა ის საუბარში ხშირად ახსენებდა, რომ მეგობარმა სიკვდილს გადაარჩინა, რომ მეგობარი ამაში ან იმაში დაეხმარა, რომ მეგობარმა...
მოდით ბებია-ბაბუებს თავი დავანებოთ და ვეცადოთ თავად გავართვათ თავი ამ მტანჯველ საკითხს. ბოლოს და ბოლოს ვინ არის მეგობარი? ადამიანი, ღმერთი ან იქნებ წარმოსახვაში დაბადებული ვიღაც, რომელიც ჩვენ გამოვიგონეთ, რომ თავი დაცულად გვეგრძნო, რომ ჩვენი ერთფეროვანი ცხოვრება ოდნავ მაინც გაგველამაზებინა. იქნებ აუცილებელიც არ არის, რომ ადამიანს მეგობარი ჰყავდეს. რომელიღაც ინგლისური თუ ფრანგული გამოთქმაც კი არსებობს, რომ მეგობარი დროის ქურდია. გეგონება, მეგობრის მიერ წართმეული დროის განმავლობაში შედევრები უნდა შეგექმნა ან ველოსიპედი აღმოგეჩინა და მეგობარმა კი ხელი შეგიშალა. ვითომცდა, სახლი გაქვს, კარი გაქვს, შვილები, სამსახური და მეტი რაღა გინდა? იცხოვრე რა შენთვის.
წადი აბა ევროპასა და ამერიკაში, ნახე მეგობარი თუ ჰყავთ? მეტი სადარდებელი არ აქვთ, ცხოვრების ყოველი წამი ნაბიჯ-ნაბიჯ გაწერილი აქვთ. მეგობრის ყოლის აუცილებლობა საერთოდ არ არსებობს, უფრო მეტიც - მეგობარი განსაცდელის ბუდეა. რისთვის სჭირდებათ მეგობრის ყოლა, - ასე ამბობდა ჩვენი ეზოს ერთი სწავლული მეზობელი, ვითომც იქაურ ყოფაში კარგად გარკვეული.
ასე თუ გაგრძელდა, მეგობრობის იდეა თანდათანობით მოკვდება, ამ ქვეყნებში სიტყვა „მეგობარი“ მალე შეიძლება საერთოდ გაქრეს ადამიანების სიტყვათა მარაგიდან, - პესიმისტური წინასწარმეტყველებით ბრწყინავდა კიდევ ერთი სხვა სწავლული, - არსებობენ სიტყვები, რომლებიც დროთა განმავლობაში უსარგებლონი ხდებიან. მაგალითად, ერთი ჩემი ჩინელი ნაცნობი შეწუხებული იყო, რომ რამდენიმე ათეული წლის შემდეგ ჩინური ენიდან შეიძლება გაქრნენ „დეიდა“, „ბიძა“, „ბიძაშვილი“ და სისხლით ნათესაობის გამომხატველი სხვა მსგავსი სიტყვები, ვინაიდან ამ ქვეყნებში ერთ ბავშვზე მეტის ყოლა აკრძალულია.
ბოროტ ენებს თუ დავუჯერებთ, ის ჩინელი, ღვიძლი შვილიშვილების ყოლის ბედნიერებას რომ არ მოჰკლებოდა, თავზარდაცემული სხვა ქვეყანაში გაიქცა... ვიმედოვნოთ, რომ ბოროტი ენები ცდებიან, ვიმედოვნოთ, რომ მეგობრობის იდეა თანდათანობით არ მოკვდება და სიტყვა „მეგობარს“ თავისთან ერთად მივიწყების უფსკრულში არ ჩაიტანს. ჯანდაბას, თუ დრო და დრო, „მეგობრობა ოცდაოთხსაათიანია“-ს ძახილითა და მწარე ხუმრობებით ღამე კარს არავინ შემოგვიმტვრევს და საყვარლის თბილ უბეს არ მოგვწყვეტს...
მეგობრობის შესახებ ეს წინასიტყვაობა შემთხვევით არ დამიწერია. იმიტომ დავწერე, რომ მეგობრობის იდეის ვაჭრობის საგნად გადამქცევმა ჩვენმა ზოგიერთმა ეჭვიანმა მკითხველმა გამოიცნოს, თუ რა მოხდა მას შემდეგ, როცა ჩვენი თორმეტი ძამიკოდან ერთ-ერთმა - წიპომ, იგივე - ბუმერანგის ხელმოცარულმა რაინდმა, ერთ დღესაც უბრალოდ დაგვტოვა და უცხოეთში წავიდა. თქვენ უდავოდ მართალი ხართ: როცა წიპო წავიდა, ჩემი გულიდან სისხლმა იწვეთა. კაროს გულიდანაც. ტიკოს გულიდანაც. ედოს და დანარჩენების გულიდანაც. როდესაც თავიდან წიპოს და ბუმერანგის ისტორია მოგიყევით, ალბათ მასზე მცდარი შთაბეჭდილება შეგექმნათ, რომ ის ერთი სისხლისმსმელი მონადირე იყო, რომელიც თვალისდაუხამხამებლად დაგიმტკიცებდათ ძლიერისა და სუსტის კანონზომიერებას. სინამდვილეში კი წიპოს მონადირის შესანიღბ სამოსის ქვეშ ერთი ზედმეტად მგრძნობიარე და მხიარული სული იმალებოდა. როგორც კი გაგვიჭირდებოდა, მას ვუხმობდით, ისეთ ცეკვა-თამაშსა და მოლხენას გააჩაღებდა ხოლმე, რომ იმ წუთებში, ყველაზე გაჭირვებულ მომენტში, მეგობრის ბებიის ავბედითი წინასწარი ჭვრეტის საპირისპიროს დასამტკიცებლად გამოთქმა „მეგობარი გაჭირვებაში იცნობა“ ყელში მებჯინებოდა. ჩვენი სისხლარეული ძამიკო წიპო, რომელიც ცეკვის საუცხოო მასწავლებელი დადგა, ჩვენი ოსტატი, შორს გაფრინდა, იმაზე უფრო შორს, მეტი რომ აღარ შეიძლება - ავსტრალიაში.
ბიჭო, წიპო, იმ უპატრონო ქვეყანაში რა გესაქმება, ჩვენი გეოგრაფიის მასწავლებელი ამბობდა, რომ იქ ცხვარი უფრო ბევრია, ვიდრე ადამიანი, - კიცხავდა კარო.
ცეკვის ჯგუფს გავხსნი, საუკეთესოს ოკეანეთის ქვეყნების რეგიონში, - თავს იმართლებდა წიპო, - და რეპერტუარში ჩვენი მშობლიური ცეკვაც იქნება სამკაულად.
კენგურუების ცეკვას ძლივს იცეკვებ, რომელ მშობლიურ ცეკვაზეა საუბარი, ზღაპრებს ნუ გვიყვები, - ახელებდა ტიკო.
ამბობენ, იმ პაპანაქება სიცხეში ყველა მაღალყელიან ფეხსაცმელს იცვამს, რომ გველმა არ უკბინოს, - ცეცხლზე ნავთს ასხამდა გაგო, - შენც ფრთხილად იარე, რომ შემთხვევით...
ყურადღებით იყავი, ბუმერანგი შუბლში არ მოგხვდეს, - ხალისობდა ედო.
ფრთხილად იყავი, აბორიგენების ლუკმა არ გახდე, - ენაწყლიანობდა გაგო.
შორს მივდივარ, რომ იქიდან სახელგანთქმული დავბრუნდე, რომ ყველა მასობრივმა საინფორმაციო საშუალებებმა, ისე, რომ ერთმანეთს არც კი აცდიდნენ, ერთხმად გააშუქონ, რომ მსოფლიოში საყოველთაოდ ცნობილმა მაესტრომ წინაპართა ტკივილიან გამოძახილს ყური უგდო და სამშობლოში დაბრუნდა, რათა ორი კვირის განმავლობაში უფასო „მასტერკლასები“ გამართოს. აბა? - ასკვნის წიპო.
ზუსტად ბუმერანგივით, - ვახსენებ მე, - როგორც წახვალ, ისევე უკან დაბრუნდები.
თუ ვიტყვი ცხოვრება წიპოს გარეშე გაჩერდა-თქო, ტყუილი იქნება, მაგრამ ჩვენი ცხოვრების პალიტრას ერთი ხასხასა ფერი თუ ცეკვა ნამდვილად მოაკლდა. გავიდა წლები და ჩვენს მარჯვენა ხელისგულზე ნაჭრილობევი ნელ-ნელა გაფერმკრთალდა, მასთან ერთად დაჩლუნგდა ძამიკოს მონატრებაც, იმდენად დაჩლუნგდა, რომ ერთ მშვენიერ დღესაც, როცა წიპომ დამირეკა და მითხრა, რომ მოდის, არ დავიჯერე.
მხოლოდ შენ გეუბნები, არავის არცერთი სიტყვა, სიურპრიზს ვუმზადებ, - მითხრა, - ბიჭებისთვის თითო-თითო ბუმერანგი მომაქვს, ნამდვილი აბორიგენის გამოთლილი.
იგივე უთქვამს კაროსთვისაც, შემდეგ - გაგოსთვის, ედოსთვის, ტიკოსთვის და დანარჩენებისთვის. ცალ-ცალკე აღტაცების ხოტბა დაუმსახურებია. თითოეულს უფიქრია, რომ სწორედ ის არის პრივილეგირებული, ის არის ერთადერთი და შეუცვლელი, ვისი საშუალებითაც ნამდვილი მეგობრობის იდეას თავს ევლებიან, ამაგრებენ ან იქნებ უკვდავყოფენ კიდეც. სწორედ ის არის ერთადერთი, ვის სულშიც მონატრების სენი წვეთ-წვეთად დაგროვილა და თუ რაიმე გაუთვალისწინებელი არ მოხდა, მომდევნო კვირა დღეს გრუხუნით გასკდება, მაგრამ ძამიკოებმა საიდუმლოს გამჟღავნების ცდუნებას ვერ გაუძლეს და ნელ-ნელა ერთმანეთი წიპოს მეორედ მოსვლის ხარებით გააბედნიერეს. გადაწყვიტეს სიურპრიზი გაეკეთებინათ - ერთსულოვნად, აეროპორტის მოსაცდელ დარბაზში, თერთმეტივე მეგობარს უზარმაზარი პლაკატი გაეშალათ წარწერით „კეთილი იყოს შენი დაბრუნება ჩვენო ტკბილო ძმაო წიპო“ და დაუფარავი გულისფეთქვით დალოდებოდნენ, თუ ბოლოს და ბოლოს სიდნეი-დუბაი-ერვნის რეისის თვითმფრინავი გრიალით როდის დაეშვება სამშობლოს ხმელ და მწყურვალე მიწაზე.
ახლა რაღას იზამს წიპო? თავის გულს თერთმეტ ნაწილად როგორ გაყოფს? თერთმეტი „იაშიკი“, ერთიმეორეზე შავი, ერთიმეორეზე არნახული და სწრაფმავალი, ჯიპების ნამდვილი პროცესია, ამ სიტყვის კარგი გაგებით. ნამდვილ მეგობარს ასე ხვდებიან - ოლიმპიური ჩემპიონის საკადრისად, მაშ როგორ. და აი ისიც - წიპო, ელვარე კოსტუმით, ჟელეწასმული თმებითა და გაბრწყინებული სახით, ოკეანეთის ნამდვილი მაესტრო. ნეტაი იმ ბედნიერთ, ვინც მომავალი ორი კვირის განმავლობაში, მისი „მასტერკლასების“ მაგიური სასწაულმოქმედების ღირსი გახდება.
მონატრებად ამოფრქვეულ ამ ფეიერვერკებში, ჩნდება ყველაზე მთავარი კითხვა - ვინ უნდა აირჩიოს მეგზურად დღევანდელმა ჩვენმა გმირმა? ბავშვობის საამო მოგონებები, მეგობრებთან გატარებული ტკბილი წამები და დაუვიწყარი ეპიზოდები თვალწინ უდგება, ახსენდება - მისი მიზეზით კაროს ფეხზე ძაღლმა როგორ უკბინა, მის მაგივრად ედო როგორ სცემეს, გაგომ კაცური ჩხუბი როგორ ასწავლა, ტიკომ პატრიოტიზმის სწორი გზა როგორ უჩვენა, დანარჩენებზეც ხან რა ახსენდება და ხან რა... რომ აღარაფერი ვთქვა ამ სტრიქონების ავტორის გადაგლეჯილ შუბლზე.
საყვარელო მკითხველო, არ ვიცი როგორ მოხდა, მაგრამ ფიქრებში წასული ჩვენი წიპო ძალიან მალე მარტოობაში აღმოჩნდა. მას არავინ დახვდა. აეროპორტის გაჩერებაზე სრულიად მარტო იდგა. „წიპოს ედო მიხედავს“, - უფიქრია კაროს. ედოს უფიქრია, რომ ტიკო მიხედავს. ტიკოს კი უფიქრია, რომ - გაგო. წიპოს მსგავს განძს მარტო ვინ დატოვებს - უფიქრიათ დანარჩენებს. თერთმეტი ძამიკო გულში განაწყენებულა კიდეც წიპოზე, იმ წინასწარი მოფერებისთვის და ზარებისთვის, რის გამოც თითოეულმა მათგანმა იფიქრა, რომ სწორედ ის იყო რჩეული.
იქნებ არასდროს არც არავინ ჩამოსულა აეროპორტში და ეს ყველაფერი სიზმარი იყო? იქნებ მეგობრის ბებია მართალი იყო და არანაირი მეგობრობის იდეა არ არსებობს. როგორ შორს დარჩენილან ნამდვილი მეგობრები, მეგობრობის იდეის ერთგული თერთმეტი ძამიკო.
...როდესაც მარჯვენა ხელისგულზე დაიხედა, შენიშნა, რომ ნაჭრილობევი გამქრალიყო. იფიქრა, რომ თავის დროზე ალბათ ცოტა მარილი დაუყრია ჭრილობაზე ან საათის ისრის მიმართულებით საკმარისად არ უსრესია სისხლი. აბორიგენების ცეკვის „მასტერკლასი“ ზედ გაჩერებაზევე გამართა და გაოგნებული გამვლელების აპლოდისმენტები დაიმსახურა. შემდეგ ტაქსის მძღოლთან მივიდა და ჰკითხა:
მეგობრობის შესახებ რას იტყვი, უფროსო?
მეგობრობა უკვდავია, - ყოველგვარი დაფიქრებისა და აწონ-დაწონვის გარეშე მტკიცე ხმით მიუგო მძღოლმა.
მაშასადამე, თერთმეტ ბუმერანგს შენ გჩუქნი, ნამდვილს, აბორიგენის გამოთლილს. სროლისას ფრთხილად იყავი შუბლში არ მოგხვდეს.
ძმაო, შენს ხასითზე არ ვარ, მითხარი საით წავიდეთ?
უკან წადი, სიდნეისკენ.
ახალი სტატიები
ახალი ნომერი
პირადი კაბინეტი
სხვადასხვა