მარიამ მარჯანიშვილი - ,,მე მიზიდავს მხოლოდ საქართველო“ (მარიამ კერესელიძის ეპისტოლეების მიხედვით)

     ,,გავდივართ სოფლიდან ძველნი, ჩვენი თაობაც გათავდა, ხოლო თუ საქართველოში ახალ თაობას ჩვენი არა ესმის რა, მისი შემდგომი თაობა გაგვიგებს..."
     მიხაკო წერეთლის ეს სიტყვები წინასწარმეტყველური აღმოჩნდა. ,,ხმა მართლისა სიმართლის" - ხანა საქართველოში გასული საუკუნის 80-იანი წლების მეორე ნახევრიდან დადგა, როცა ბოლშევიკურ-საბჭოური იდეოლოგიით გაჟღენთილმა სააზროვნო სისტემამ თანდათანობით მეტამორფოზა განიცადა და ქართველი პოლიტიკური ემიგრაციის ცხოვრება-მოღვაწეობით საზოგადოება დაინტერესდა და თან იმაშიც დარწმუნდა, როგორც ემიგრანტი სოფიო ჩიჯავაძე-კედია ამბობდა: ,,თუ ოდესმე ჩემი ნაამბობი მისწვდება იმას, ვინც ძველი თაობის სიძულვილშია აღზრდილ-დავაჟკაცებული, ურიგო არ იქნება გაეცნოს ძველ ამბებს და იმაში მაინც დარწმუნდეს, რომ ჩვენ თაობას სამშობლოს ტკივილები საკუთარ ჭირად მიგვიჩნევია, მაგრამ თუ მის იარებს სამკურნალო მალამო ვერ აღმოვუჩინეთ, ალბათ მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს ჩვენ ძალ-ღონეს აღემატებოდა..."
     ეს დრო დღესაც გრძელდება... და, ამ იმედითა და რწმენით სააშკარაოზე გამოგვაქვს მარიამ კერესელიძის წერილები, რომლის ადრესატი გახლდათ თბილისში მცხოვრები ელენე კერესელიძე-გლურჯიძისა:
,,ჩემო საყვარელო და მუდამ სანატრელო მამიდა ელენე!
როცა უიმედო ვიყავი (დაიკარგა ჩემი საყვარელი მამიდას წერილი, ძვირფასზე ძვირფასი!), აი! მივიღე შენი პასუხი, მრავალჯერ ვაკოცე და სველი ქაღალდი შენი ცრემლებით და შენი სახით მეც ბევრი ვიტირე...
... მამილო და დედა სულ შენზე ილაპარაკებდნენ და ჩემთვის, შენ იყავი როგორც სიზმრის არსება, რომელიც ამ მსოფლიოს არ ეკუთვნება და ცხოვრობს სადმე, შორეულ ვარსკვლავში; ვარსკვლავი - საქართველო, რომელიც მე ვიცქირებოდი ბნელ ღამეში ნატვრით, დარდით... და ეხლა ვკითხულობ შენი სიტყვები, ვღებულობ შენი თბილი ალერსი!
ეხლაც თვალები ცრემლებით სავსე გწერ, მხოლოდ ჩვენ, ქართველები, ისეთი ღრმა და თბილი სიყვარული ვიცით..." (ლიმა 30.08.56).
    მარიამ კერესელიძემ კარგად გაითავისა, რომ ქართველად დაბადება დიდ ბედნიერებასთან ერთად დიდი უბედურებაც იყო და ამიტომაც ჯარისკაცივით გენერალი მამის დავალებათა უსიტყვო შემსრულებელი ბავშვობიდანვე გახდა.
ჯერ კიდევ 4 წლის ასაკში, მამის პოლიტიკური კურსის გამგრძელებელმა, 1925 წელს, ,,თეთრი გიორგის“ დაარსების დღეს პირველი პოლიტიკური ნათლობა მიიღო და მისი ცხოვრების კრედოდ ,,თეთრი გიორგის“ დევიზი - ,,საქართველო უწინარეს ყოვლისა“ - გაიხადა.
    ეს დევიზი კი თავის არსში მისი წესდებიდან გამომდინარე გულისხმობდა: ,,თეთრი გიორგისათვის“ ერი წმიდათა წმიდაა. ყველა დანარჩენი მას უნდა ეწირებოდეს. ერი მარადიულია, დანარჩენი ყველაფერი წარმავალია. დროული უნდა ეწირებოდეს მარადიულს... პიროვნებანი გარდამავალი და დროული სტუმრები არიან ერის არსებობის პროცესში... ასევე წარმავალნი არიან ის საზოგადოებრივი თუ პოლიტიკური ფორმები, რომლებიც იქმნებიან ისტორიის სხვადასხვა პერიოდში. სამი ათასი წლის მანძილზე ქართველ ერს მრავალი წყობა და პოლიტიკური ფორმა გამოუვლია. ესა თუ ის ფორმა იმდენად იყო ხანგრძლივი, რამდენადაც ის დადებითად უპასუხებდა ერის წარმატებასა და დღეგრძელობას... ჩვენ გვინდა ყოველივე შევწიროთ ერის კეთილდღეობას. ჩვენ გვინდა დავიხოცოთ ყველა, თუ ეს იქნება თავდები ერის დღეგრძელობისა, ყველა აზრები, იდეები, სისტემები, ყველაფერი ერის წარმატებას უნდა ემსახურებოდეს... ერი თუ ბედნიერია, მისი ყოველი შვილიც ბედნიერია!“ (მანველიშვილი, 1990, გვ. 168).
    შეიძლება ითქვას, რომ მარიამ კერესელიძემაც ეს წესდება მთელი მისი ცხოვრების პოსტულატად გაიხადა. ვინაიდან დიდი გამძლეობით, ფართო ხედვის უნარით დაჯილდოებული და მამის პოლიტიკურ ქურაში გამოზრდილი ქალიშვილის ყველა ქმედება ქართული სახელმწიფოებრიობის აღსადგენად იყო მიმართული.
    მეორე მსოფლიო ომის მსვლელობისას იგი მაშინვე ქართველ მატა ჰარად მონათლეს, რამეთუ  სილამაზით განთქმული ეროტიკული ცეკვების შემსრულებელი ჰოლანდიელი ჰერტრუდ მარგარეტ ზელე პირველი მსოფლიო ომის დროს თურმე ორმაგ ჯაშუშად იყო მიჩნეული. გადმოცემით, იგი გერმანულ ფლოტსა და არმიაზე ინფორმაციას საფრანგეთს ატყობინებდა. მასვე ბრალად ედებოდა ასევე გერმანულ დაზვერვასთან საფრანგეთის საწინააღმდეგო კავშირიც.
     ანალოგიურ ბრალდებას უყენებდნენ მეორე მსოფლი ომის დროსაც ჯერ კიდევ 19 წლის მარიამ კერესელიძესაც, რომელიც კა-გე-ბეს ინფორმაციით სამი წლის განმავლობაში გერმანელებს უშეცდომოდ აბომბვინებდა გიბრალტარის ინგლისურ ბაზებს. მის ,,დამსახურებათა“ ნუსხაში შედიოდა აგრეთვე ტანჟერში აკრედიტებულ ამერიკელ და პორტუგალიელ ელჩებს შორის წარმოებული საიდუმლო მოლაპარაკებების გამჟღავნებაც, რომლის გამოც მარიამ კერესელიძეზე ნადირობდნენ: საბჭოთა კა-გე-ბე, ინგლისის დაზვერვა, საფრანგეთის პოლიცია და გერმანელი ფაშისტებიც კი...
     მეორე მსოფლიო ომში ფაშისტური გერმანიის აღსასრულის ჟამს მარიამ კერესელიძეც ,,ქართველ ემიგრანტებთან ერთად მზად იყო ინგლისელებს ჩაბარებოდა, რითაც დიდი შანსი ეძლეოდა ინგლისის დაზვერვის ინტერესთა სფეროში მოხვედრილიყო“.
ასევე კ.გ.ბ.ს მასალების მიხედვით 1945 წლის 29 აპრილს, გამთენიისას თურმე ,,ღამით პარტიზანთა მხარეს გადასვლის მცდელობისათვის ,,სს“-ის ქართული პოლკის მებრძოლებს დაუპატიმრებიათ მარიამ კერესელიძე. ქართველი ,,ესესელების“ აზრით, იმდენად დიდი იყო ლეო კერესელიძის ავტორიტეტი ანტისაბჭოთა ემიგრაციაში, რომ მის ქალიშვილს ფაშისტებისათვის არ გაიმეტებდნენ“.
     საერთოდ, მისი ჯაშუშობის ბრალდების მიუხედავად  იტალიელი პარტიზანები მარიამს მაინც ენდობოდნენ: ,,ომის ბოლოს პარტიზანი ვიყავი იტალიის მთებში, წამიყვანია 600 ქართველი ბიჭები. გერმანელმა ,,ესესებმა" კინაღამ დამხვრიტეს, მაგრამ, როგორც იყო გადავრჩი. დედამ საშინელი დრო გაატარა, სულ მოელოდა ამბავს, რომ მკვდარი ვიყო. მის შემდეგ რაღაც ჯილდო უნდოდათ მოეცათ, მაგრამ მე ეს არ მაინტერესებს. მანდ, იტალიის მთებში ქართველებს აღმერთებენ და ოფიციალურად გამოაცხადეს, რომ ,,ქართველების წყალობით და მარიამის წყალობით ჩვენ გადავრჩითო. თორემ, იტალიელი პარტიზანების იმედით ყოფილიყვნენ, ბევრი ხალხი დაიღუპებოდა, ვინაიდან იტალიელი პარტიზანებმა კურდღელებივით ირბინეს საშიშ დროს.
      ომის დროს ფრიდონ წულუკიძემ ჩამაბარა თავისი ხელით გერმანელ ,,ს.ს" რომ დამხვრიტონ! როგორღაც გადავრჩი. იტალიაში, ომის შემდეგ იტალიურმა მთავრობამ მთხოვა თუ შეიძლებოდა საკონცენტრაციო ბანაკიდან ფრიდონის გაშვება და მე ვეთანხმები" (პერუ, 01.10.1958).
    თავდაპირველად ქალიშვილის ქმედებას, ქცევასა თუ საზოგადოებასთან ურთიერთობას თვალყურს ,,თეთრი გიორგის“ ხელმძღვანელი ლეო კერესელიძე  ადევნებდა.
    1942 წელს, ვუსტრაუს ტყვეთა ბანაკში იგი მამის ინტერესების გამტარებლად საქმიანობდა და ანტისაბჭოთა აგიტაციას ეწეოდა. მარიამი ბანაკში ორგანიზებულ ქართული სიმღერისა და ცეკვის გუნდში (ხელმძღვანელი პავლე მაღრაძე) მონაწილეობდა. გუნდში მღეროდა ქართულად და მომხიბვლელად ასრულებდა კავკასიურ ცეკვებს. გუნდი მთელ გერმანიასა და მის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მოგზაურობდა. ტყვეთა ბანაკში მან ბევრი ქართველი მეგობარი შეიძინა და ქართული ენა უფრო განიმტკიცა.
     იმ დროს გერმანიაში ანტისაბჭოთა დაჯგუფებებში მრავალი თვით- შემოქმედებითი გუნდი არსებობდა, რომლის მიზანი იყო უცხოეთში ქართული ხელოვნებისა და კულტურის პროპაგანდა.
     ამ თვალსაზრისით საკმაო წარმატებას აღწევდა მარიამ კერესელიძე, რომელიც ბავშვობიდანვე ქართულად მღეროდა, ცეკვავდა და ლექსებსაც წერდა: ,,ამ შეკრების უმაღლესი წერტილი მარიამ კერესელიძისა და გივი ყანდაშვილის მიერ შესრულებული ქართული ცეკვა გახდა“, - აღნიშნავდა თავის მოგონებაში გივი გაბლიანი.
      ქართული ცეკვების უბადლო შესრულებით, მეორე მსოფლიო ომში გერმანელების ჯაშუშად მონათლული, შემდეგ კი გერმანელების წინააღმდეგ იტალიელ პარტიზანებთან ერთად მებრძოლი, ფრიდონ წულუკიძის მიერ გერმანელ ,,ესესელებზე“ დასახვრეტად გადაცემული და ბოლოს მარიამის მიერ გამცემი თანამემამულის შენდობის მაგალითი, მრავალ ანალოგიებს პოულობს მატა ჰარის ცხოვრების ეპიზოდებში, თუნდაც იმით, რომ 1917 წლის 13 თებერვალს გერმანიის სასარგებლოდ ჯაშუშობაში ბრალდებულმა მატა ჰარმაც, დახვრეტის წინ აპატია ყველაფერი ჯალათებს და მათ ჰაეროვანი კოცნაც გაუგზავნა.
     ინგლის-ამერიკის ავიაციის მიერ ბერლინის დაბომბვისას, 1943 წელს, ლეო კერესელიძე დაიღუპა. ამასთან დაკავშირებით მარიამი მამიდას წერდა: ,,22 ნოემბერს 1943 წელს მამილომ გვითხრა, რომ სიზმარში ნახა თავისი თავი თეთრად ჩაცმული და მთელი ნათესავები, დედ-მამა, რომლებიც მოკვდნენ - შავი ტანისამოსით და გვითხრა: ,,ცუდია, მალე მოვკვდები" და 23-ში დაიღუპა, როგორც ბებია მარიამი" (30.08.1956).
     სამშობლოს მკერდიდან მოკვეთილმა ღირსეულმა შვილმა ლეო კერესელიძემ მისი ნიჭი და უნარი თავისი ქვეყნის ერთგულებას, სიყვარულს და მის უკეთეს მერმისზე ფიქრს შეალია...
    ,,მამაჩემი სულ ამბობდა: მე ვერ ვეღირსები საქართველოში დაბრუნებას, მაგრამ თქვენ კი დაბრუნდებითო", – აღნიშნავდა მარიამი მამიდის სახელზე გაგზავნილ წერილში (30.08.1956).
     ამიტომ მისი ოცნება იყო მამის ანდერძის სრულყოფა: ,,დღეს როცა ტალარაში მივედი, გული მცემდა და ვფიქრობდი რომ უეჭველად რამე არა ჩვეულებრივი მომელოდებოდა ფოსტაში. და შემხვდა შენი წერილი მამის სურათით! ვერ წარმოიდგენ თუ როგორ იმოქმედა ჩემზე! თანაც მეჩქარებოდა, მინდოდა მალე დავბრუნვა მანკორაში (ტალარიდან მოშორებულია 80 კილომეტრით), რომ დედას სურათი ჩამებარა. რომ იცოდე თუ რა მადლობელია! დედასთვის, და ჩემთვისაც, ყველაზე ძვირფასი რამ არის მამის სურათი...
     რა ცოცხალი, ძვირფასი და გრძნობიარე წერილი მომწერე, ჩემო კარგო! მე ასე მეგონა თქვენთან ვიყავი; შენთან ძალიან ახლო, თითქმის ვგრძნობდი შენი ალერსი, შენი ტკბილი სიტყვები, მთელი შენი მომზიდვარე პიროვნება... მართლა, აქ გარდა დედა, არაფერი არ მაინტერესებს და არაფერიც არ მინდა! მე და დედის ოცნება ეს არის, რომ დავბრუნდეთ საქართველოში, რას იტყვი? ამ იმედით, ამ ოცნებით, მინდა როგორმე ფული მოვიგო, და იმედია, მოვახერხებ კიდევაც. უკანასკნელ წერილში გაცნობდი რომ ლიმაში გადავდივართ საცხოვრებლათ და მანდ რომელი მუშაობას ვაპირებ. იმედია ყველაფერი გამოვა კარგად. ჯერ–ჯერობით ბევრი ვალები მაქვს, მაგრამ უკვე ერთხელ, სამი წელიწადი უკან ისეთ მდგომარეობაში ვიყავი და კარგათ ავასწორე ჩემი საქმე. საერთოდ ხალხი მენდობა, რადგან არავის არ ვატყუებ. მითუმეტეს უბრალო ხალხს ვუყვარვარ; ისინი ნახავენ რომ მუშაობას არ მეშინიან, რომ მათთი გულის ტკივილი მესმის, რადგან ძალიან ბევრი და საშინელი სიღარიბე განმიცდია მეცა. მეთევზები, ჩოფრები, მუშები ამ ხალხს მართლა ძალიან ბევრ რამეში ყოველთვის მეხმარება, მეც ვეხმარები ყოველნაირად. საერთოდ ძალიან მსიამოვნობს, როცა ხალხი სიყვარულსა ვრძნობ, და ყველგან ვიცი ადამიანობა და გულკეთილობა, ხანდისხანაც დიდი ბოროტობაც, მაგრამ ამას მავიწყდება" (30.07.1957).
    მეორე მსოფლიო ომის დამთავრების შემდეგაც მარიამს ისევ დედის ოჯახი დაეხმარა. ბიძამ ისინი შვეიცარიაში წაიყვანა. 1948 წელს მარიამ კერესელიძე შევიდა შვეიცარიის უნივერსიტეტში. სწავლის პარალელურად იგი ევროპულ ენებს ასწავლიდა სკოლებში. შემდეგ კი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში მთარგმნელადაც მუშაობდა.
,,ჩემმა ბიძამ (დედის მხრივ), წაგიყვანა 1948 წელი შვეიცარიაში, უნივერსიტეტში ვსწავლობდი, თანაც ენებს ვასწავლიდი სკოლებში, მერე დავიწყე უნო–ში მუშაობა მთარგმნელათ და მანდ კარგი ფული ვიგებდი. აქაც თევზაობით კარგათ წავიდა საქმე და იმედია კარგათ წავა ლიმაში...
     შენი წერილი სიცოცხლის წყაროა ჩვენთვის. მე და დედა სულ ველი შენგნით წერილს. ჯერ ვერ გავამთავრე რომანი ვინაიდგან დღიური მუშაობა და ბრძოლა ცხოვრებისათვის არც დრო და არც სიწყნარეს არ მაძლევს" (30.07.1957).
     ენით გამოუთქმელი ტკივილი და თანაგრძნობაა გამოხატული მამიდისადმი გაგზავნილ 1960 წლით დათარიღებულ მარიამ კერესელიძის წერილში: ,,ფიქრით სულ შენთან ვარ ჩემო კარგო ადამიანო. რა დღეში იქნები, გენაცვალე ამ საშინელი ამბავი გაგებით. საწყალი ბიძა, გოგია, იმანაც სამშობლოს სიტკბო არ ეღირსა კიდევ, და ისევ დაიღუპა, საზღვარგარეთ როგორც მამა, როგორც ბევრი ქართველი ადამიანი...
გენაცვალე, მე ვიცი შენი მგრძნობიარე გულით, თუ რა დღეში ხარ და როგორ იწვალები. საწყალი დედაჩემი ცუდად გახდა. ბიძა გოგია ძლიერ უყვარდა, რადგან მამის ძმა იყო და მოწმე იმისი ბედნიერების მამასთან ერთად...
შენ ხარ ეხლა ჩვენი ოჯახის თავი, ჩვენი საწყალი ოჯახი გაფანტული და დანგრეულია.
     მე იმედით ვცხოვრობ გნახო ოდესმე, მოგეხვიო, გაკოცო... მივიღე გაზეთები და წიგნები. ვერ წარმოიდგენ რა სიყვარული იქნება ჩემთვის, თბილისის გაზეთი წავიკითხო და თეატრის პროგრამაში ვხედავდე ,,მაიტა" მარიამ კერესელიძის პერუს დრამა... მე მგონი ,,მაიტა" მშვენიერი კინო სურათიც იქნებოდა. ოხ! ყველაფერი ეცადე გენაცვალე" (პერუ 1.06.60).
    მარიამ კერესელიძისათვის იმდენად საოცნებო იყო საქართველოში დაბრუნება, რომ იგი პერუში მცხოვრებ ჩინელ მკითხავთანაც მისულა, რაზეც მეტყველებს მისი ეპისტოლე: ,,ამ სამი თვის უკან ერთმა მეგობარმა წამიყვანა ჩინელ გულთმისანთან. ის ამხანაგი ძალიან კულტურული და ჭკვიანი პიროვნებაა და მიკვირდა, ის რომ ჩინელ გულთმისანს ყურს რომ უგდებდა. მეც მივედი ჩინელთან მისი რჩევით და ვკითხე: 1. თუ კი მე და დედა დავბრუნდებით საქართველოში და შენთან ერთად ვიქნებით. 2. თუ კი ჩემი მატერიალური მდგომარეობა გაისწორდება. 3. თუ კი ოდეს მე რაღაცა არაჩვეულებრივი საქმე გავაკეთებ. 4. თუ კი ის სულიერი გზა რომელიც მე ავირჩიე მართალია.
მე ცხოვრების დიდი ოპტიმისტი ვარ და მე ასე მგონი რომ კარგი იღბალი მაქვს. გასაკვირველია, მაგრამ ღშირად ძალიან ცუდი მტრები მყოლია და თანაც არაჩვეულებრივი მეგობრები...
ქართული ბალეტი აქ ყოფილა ერთი კვირა, მაგრამ ჩემთვის შეუძლებელი იყო მაგნებთან შეხვედრა! გული მიკვდებოდა და ძალიან ბევრი ვიტირე. ბიძა გოგიას მივწერე ამის შესახებ.
ვთხოვ ვახტანგი ჩაბუკიანი ინახულე. არაუშავს, ძირითადი საქმე ის ჩვენი შეხვედრაა, გენაცვალე!" (1.10.58).
    მარიამ კერესელიძე თავის ეპისტოლეებს ადრესატს 1956-60 წლებში უგზავნიდა პერუდან. ამ ეპისტოლარული მემკვიდრეობიდან ჩვენი აზრით მეტად მნიშვნელოვანია ქართველი ქალის ის სულიერი აღსარება და ტკივილი, რომელიც ამ წლებში შექმნილ ერთ-ერთ წერილშია გადმოცემული: ,,ჩემი აქ ცხოვრება, ე.ი საზღვარგარეთ, სულ უმიზნოთ და უინტერესოდ მიმაჩნია. სხვა ჩემსავით ემიგრაციაში დაბადებული ადამიანი შეეჩვია სხვა ქვეყანას. მე არც ერთ ერს ვერ ვეგუები, არც სულიერად და არც აზროვნულად. მე მიზიდავს და მაინტერესებს მხოლოდ საქართველო, ის ხალხი რომელიც მანდ ცხოვრობს. მე არ მაინტერესებს ფული, სიმდიდრე, დროს გატარება და საერთოდ ბედნიერება, რომელიც უდიდეს მიზნად დაუდგება თვალწინ ბევრ ხალხს. მე მინდა შინაარსიანი ცხოვრება, მაინც უშინაარსოდ დარჩება ვინაიდან, ეგ ჩემი ხალხი არ არის და მე მაგათვის მუდამ უცხო ვიქნები. თუ კი საქართველოში ვიქნებოდი, რაც უნდა უბრალო მუშაობა რომ მექნეს, მაგალითად გზის გაკეთება, ეს მაინც რაღაცა შრომა იქნება საქართველოსთვის და ის პატარა ქვა ჩემი ხელით დაწყობილი დარჩება" (26.09.1956).
   მამიდა ელენეს მარიამთან დიდი სულიერი მეგობრობა აკავშირებდა. მისი სურვილი იყო ძმიშვილს ქართული ოჯახი შეექმნა.
,,მე თან მეცინა, თან ვიტირე! ნუთუ ამდენათ ცუდად იცნობს ჩემს გულსა და სულს. ჩემთვის საქართველოსა და ნათესავების სიყვარულია მთავარი. ერთი წუთით ჩემს გულში ჩაიხედოს, მაშინ გაიგებს თუ რა გიჟურია ასეთი ფიქრი! თანაც გამახარა, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ჩვენი საქართველოში გადასვლა შესაძლებელია. მე სულ მუდამ შენით და საქართველოში დაბრუნებით ვოცნებობ..." (პერუ 6.08.60).
       განცვიფრებას იწვევს ეპისტოლეებში გამოხატული სამშობლოს უსაზღვრო მონატრება, სევდა და ტკივილი ემიგრანტი ქართველი ქალისა, რომელსაც სამშობლო არასოდეს ენახა და თავისი ქვეყნის სიყვარული მის გულში მხოლოდ მამის გადმოცემით იყო გაღვივებული.
    ეს იყო ის ჯიშიანი ქართველი ქალი, რომლის შესახებ გრიგოლ რობაქიძე აცხადებდა: ,,ჯიში" ჩვენში თეორია" კი არაა, როგორც ევროპაში: იგი ,,სინამდვილეა" თვითონ."
     ამ ეპისტოლეებიდან ირკვევა, რომ მარიამ კერესელიძემ ქართული პოლიტიკური ემიგრაციის ყველა ნარ-ეკლიანი გზა გაიარა. იყო ეს სხვადასხვა სახელმწიფოებისადმი მიმართული ათასი რეზოლუციები თუ ანტისაბჭოთა საქმიანობა. უცხო ცის ქვეშ საბოლოოდ მან შექმნა და სამშობლოს დაუტოვა: ფრანგულ ენაზე დაწერილი მოგონებები და ესპანურ ენაზე დაწერილი ორი პიესა. რომელის შესახებ მსჯელობას აქ იმ მოტივით აღარ გავაგრძელებთ, რადგან მწერალი ეკუთვნის იმ ერს, რომლის ენაზეც წერს.
        მარიამ კერესელიძეს მამის ყველა თვისებასთან ერთად მისი სამწერლო ნიჭიც გამოჰყვა: ,,14 წელიწადის უკან პატარა, ქართულად დაწერილ ლექსებს ვწერდი, რომელსაც მღეროდი ფანდურზე, მიკვირს და გული მტკივა რომ სრულიად დავიწყებული მაქვს მშობლიური ენა!
,,ბოლოს დროს, ორი დრამა დავწერე, ვნახოთ თუ მიიღებენ ტეატრში!" (24.09.1958).
        მარიამ კერესელიძემ პერუში ცხოვრებისა და მოღვაწეობის პერიოდში, 38 წლის ასაკში, ესპანურ ენაზე პიესა ,,მაიტა" დაწერა: ,,სექტემბრის თვეში აქ პირველ თეატრში დგამენ ჩემს პირველ პიესას-დრამას ესპანურად დაწერილს. გიგზავნი გაზეთს, სადაც იწერება, რომ ქართველი ვარ. ჩემი პსევდონიმია – ლეო კერელი! იმედია მეორე დრამა ჩემი დაიდგმება 1960 და თუ კი კარგია, ვინ იცის, იქნებ ევროპაში მიიღონ და ... ვინ იცის თუ კი საბჭოთა კავშირში არ მიიღონ? იმიტომ რომ ეს დრამა პერუს ცხოვრებიდან არის აღებული. მე დიდი იმედი მაქვს, რომ ჩემი პიესა ,,მაიტა" მიიღებენ თბილისშიც და მოსკოვშიც და ეს იქნება დიდი საშუალება ჩვენი შეხვედრისა" (03.07.1960).
       მარიამ კერესელიძის მეორე პიესა გახლდათ ,,ვარსკვლავების ფესვი“, რომელიც პერუს თეატრის როსა ვუნდერის დასმა წარმოადგინა. ამასთან დაკავშირებით მარია ეუხენია გონსალეს ოლაეჩეა წერს: ,,ლა კაბანია“-ში ფერნანდო ტოვარის რჩევით, როსა ვუნდერის დასმა წარმოადგინა ლეო კერელის სამ მოქმედებიანი დრამა ,,ვარსკვლავების ფესვი“. პიესა, როგორც ეროვნულ თეატრალურ კონკურსში გამარჯვებული 1961 წელს დაჯილდოვდა.
       ლეო კერელი - წარმოშობით ევროპელი, რომელიც პერუში დამკვიდრდა, ,,ვარსკვლავების ფესვში“ თავდაყირა აყენებს დღემდე მკაცრი ცენზურის ქვეშ მყოფ სამყაროს. ავტორი დიდი სიმამაცითა და უხეშობის გარეშე მამაკაცივით არღვევს იმ მარადიულ კედელს, სადაც ინდივიდი განიცდის დეგრადირებასა და ხდება შეუბრალებელი ინტრიგების მსხვერპლი... თავის სიუჟეტში ლეო კერელი ოსტატურად მართავს დიალოგებს; მოხერხებულად აღწერს სულიერ სირთულეებს, პერსონაჟებს თეატრალური და უდაო პოეტური სილამაზის მქონე ფრაზებით ალაპარაკებს...“ (,,თეატრის კრიტიკა“, 27.09.1963).
      პერუში ხალხის მძიმე მდგომარეობის მიზეზით, მარიამ კერესელიძე კომუნისტური პარტიის საქმიანობაშიც ჩაერთო.
    ,,მე დიდი სიმპათია მაქვს საერთოდ ამ დაჩაგრული ხალხისათვის.“ ამის გამო ამერიკელები ცუდი თვალით უყურებდნენ, რადგან მარიამ კერესელიძე ღიად საუბრობდა ხალხის უმძიმეს სოციალურ პრობლემებზე: ,,ამას წინათ საბჭოეთში ჩამოვიდა ერთი მამაძაღლი რომელსაც ქვია CESAR ORTEGA FLORES (სესარ ორტეგა ფლორეს) ექიმია და თანაც დეპუტატი. იგი ამხანაგი იყო ჩვენი; მე მას ვაფასებდი რადგან ნიჭიერია და იმიტომ ინდოენია. (შენ ხომ კარგად იცი რომ ნამდვილი პერუანები ინდოენები რქვიან) და მე დიდი სიმპატია მაქვს საერთოდ ამ დაჩაგრული ხალხისათვის. ორტეგამ ცოლობა მთხოვა მე უარი ვუთხარი და ის იყო მიზეზი იმისი გაბრაზებისა. წარმოიდგინე თუ რა საშიში საქმე იყო ჩემთვის ეს ამბავი, რომ დამაბეზღა ამნაირად!“ (მანკორა, 6.08.1960).
    მიუხედავად ამ გაფრთხილებისა, მარიამ კერესელიძე მაინც აქტიურად იბრძოდა დაჩაგრული ხალხის სოციალური მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად, არამარტო სიტყვით, არამედ  კალმითაც. იგი განცხადებებით მიმართავდა სხვადასხვა უმაღლეს ინსტანციებსაც.
უცნაურია, მაგრამ ფაქტია, რომ ქართული ემიგრაციის მემარჯვენე ფრთის ცნობილი ლიდერის ლეო კერესელიძის ქალიშვილი, მამის მსოფლმხედველობრივი იდეოლოგიის გამტარებელი და საბჭოთა რეჟიმის მოწინააღმდეგე, პერუში ცხოვრებისას მხარს უჭერდა კომუნისტებსა და აღიარებდა ფიდელ კასტროს.
     რევოლუციურ-პოლიტიკურ აქტივობაში ჩართულმა მარიამ კერესელიძემ ერთ-ერთ კონფერენციაზე გაიცნო მისი მომავალი მეუღლე წარმოშობით ესპანელი მანუელ ჰერერა ასპაუზა: ,,მართალია იგი ყოველთვის პოლიტიკური პერსონა გახლდათ, მაგრამ ცხოვრების მეორე ეტაპზე მამის დიდი პოლიტიკური შეცდომა აღარ გაიზიარა. 1964 წელს მარიამი ჩამოშორდა პერუს კომუნისტურ პარტიას (პრორუსულს), რადგან პრომაოისტურმა ფრთამ პარტიის შიგნით ვერ აიღო მმართველობის სადავეები ხელში. იგი მაოისტური ფრთის გამარჯვებისათვის მოქმედებდა. მარიამ კერესელიძის უთანხმოების მიზეზი მოსკოვის ბრძანებებზე ზედმეტად დაქვემდებარება და პარტიის ბიუროკრატიზაცია გახლდათ.
     პერუში მოღვაწეობისას იგი ჩამოშორდა პარტიის კონსერვატიულ ფრთას და ქვეყნის სამხრეთით ორას კილომეტრზე განთავსებულ ნავსადგურში საზღვაო ბიოლოგიის ფაკულტეტზე ინგლისურ ენას ასწავლიდა. აქვე ჩამოაყალიბა ,,Service d’Extension Culturelle de l’Universite vers le Peuple” (ხალხისთვის უნივერსიტეტის კულტურული გაფართოების სამსახური), სადაც მალვით ისწავლებოდა მარქსიზმი.“
     საბოლოოდ მარიამი და მისი მეუღლე, როგორც ეს უკანასკნელი აცხადებს: ,,წლების წინ პერუდან ისე გამოვიქეცით, თან მხოლოდ ერთი ჩანთა გვქონდა და ყველაფერი, რაც მარიამს ეკუთვნოდა ლიმაში დარჩა“.
        მანუელ ჰერერასთან ერთად პარიზში მარიამ კერესელიძემ თავისი ცხოვრების უკანასკნელი წლები გაატარა. იგი საფრანგეთში სორბონის უნივერსიტეტში მარიამ ჰერერას სახელით კითხულობდა ლექციებს. ბოლო წლებში მას კავშირი გაწყვეტილი ჰქონდა, როგორც ბიძამისის გიორგი კერესელიძის, ასევე მამიდის ელენე გლურჯიძის შთამომავლებთანაც.
    სიცოცხლის ბოლო წლებში, მარიამ კერესელიძეს გამუდმებით ახსენდებოდა მამის დანაბარები: ,,მე ვერ ვეღირსები საქართველოში დაბრუნებას, მაგრამ თქვენ კი დაბრუნდებითო.“
     ...2002 წლის თებერვალი იდგა. საწუთრო უკანასკნელ წუთებს უთვლიდა მარიამ კერესელიძეს, როდესაც მეუღლეს კიდევ ერთხელ შეახსენა ანდერძი, რომ გორში კერესელიძეების საგვარეულო სასაფლაოზე მისი ფერფლი მიმოებნია.
    ... 2013 წლის 24 მაისს საქართველოში ტურისტად ჩამოსულ მანუელ ჰერერას თან ახლდა მეგობარი ქალი. საფრანგეთის მოქალაქეებმა გორში კერესელიძეების საგვარეულო საფლავი ვერ მიაგნეს. სამწუხაროდ, მათ თხოვნას არც მართლმადიდებელმა ეკლესიამ დაუჭირა მხარი, ამიტომ მანუელ ჰერერა იძულებული გახდა გორის ცენტრში, სტალინის სახლ-მუზეუმის ეზოს მარჯვენა სვეტთან ჩაეფლო მარიამ კერესელიძის ფერფლი.
    ,,მე ვარ ერთადერთი თვითმხილველი, რომელიც დაესწრო გორში მარიამ კერესელიძის ფერფლის დასაფლავებას. ეს იყო დიდი ემოციის რამდენიმე წამი...
     მარიამი იყო ქალი, რომელიც იმსახურებს ყურადღებას, მის ცხოვრების შესწავლასა და იმ გზავნილის ანალიზს, რომელსაც ის ატარებდა თავისი ხალხისათვის... ის იყო ქალი, რომელიც დათმობაზე არასოდეს წასულა და არც საკუთარი პრინციპებისათვის უღალატია.
   რაც შეეხება ბატონ ჰერერას, მან შეასრულა მარიამ კერესელიძის სურვილი: ,,დაებრუნებია იგი თავის სამშობლოში“, - აღნიშნავდა მართა დონოსო.
    მამის წინასწარმეტყველება აღსრულდა.
    იმ დღეს გორში დიდი წვიმა მოვიდა... მთელი ღამე წვიმდა... მარიამ კერესელიძის ფერფლი ქართულმა მიწამ მიიღო.

მსგავსი სტატიები:

ახალი სტატიები

დალილა ბედიანიძე - ლექსები 05:14 ეთერ სადაღაშვილი - თურქული პოეზიის თარგმანი 05:10 ნინო დარბაისელი - ლექსები 05:01 ბექა ახალაია - ლექსები 04:56 გია ხოფერია - წარსულის ღია ფანჯრები 04:52 ნანული კაკაურიძე, ირაკლი ცხვედიანი - მხატვრული აზროვნების რემითოლოგიზაცია: მეთოდოლოგიური პრობლემები 04:50 ვალტერ ბენიამინი - დოსტოევსკის „იდიოტი“ (თარგმანი - ნუგზარ კუჭუხიძე) 04:45 ფისო ნავროზაშვილი - ვინ დაწერა „დათა თუთაშხია“ და ფიესტა ქუთათურად 04:39

ახალი ნომერი

პირადი კაბინეტი

სხვადასხვა

ქეთი დუღაშვილი - ლექსები ერეკლე ბეჟუაშვილი - ტიბეტური საგანძური (ნაწყვეტი წიგნიდან) ინგუ ჭუმბურიძე - ლექსები რაულ ჩილაჩავა - ლექსები იოსებ ჭუმბურიძე - განკვირვება და გულ-ზრახვა* ლუკა ბაქანიძე - ორი ნოველლა კარლ იასპერსი - შიზოფრენიისა და შემოქმედების კავშირი (თარგმანი - ნუგზარ კუჭუხიძე) სოფიო ღლონტი - ლექსები თეიმურაზ ლანჩავა - ლექსები ზაალ ებანოიძე - წყალგაღმიდან მოიწერე

ჟურნალი ,,აფინაჟი“ დაარსდა 2018 წელს, პირველი ნომერი გამოვიდა 28 მარტს. ჟურნალის დამფუძნებელი და მთავარი რედაქტორია - ლევან გოგაბერიშვილი (გორვანელი). ჟურნალის იდეა გულისხმობს მეცნიერებისა და ლიტერატურის სინთზირებას, ახალგაზრდა მეცნიერებისა და მწერლების სრულფასოვან ადაპტირებას სამწერლო და სამეცნიერო ატმოსფეროში, სახელმოხვეჭილი, კულტად ქცეული ,,ავტორიტეტების“ ბუნებრივ დეკონსტრუქციას, კლასიკის, მოდერნიზმისა და პოსტმოდერნიზმის ფარდობითობას და ამ მთლიანობისაგან წარმოებულ ტრიალიზმს. ჟურნალის განვითარების საქმეში დიდი წვლილი მიუძღვით: თეიმურაზ ლანჩავას და ელგუჯა ბერიშვილს, რომლებიც ჟურნალის რედკოლეგიის შეუცვლელი წევრები გახლავთ; ისინი, ლევან გოგაბერიშვილთან ერთად, პირველივე დღიდან იბრძვიან ჟურნალ ,,აფინაჟის“ სრულყოფილებისათვის. ჟურნალში თქვენ იხილავთ ესთეტიკურად დახვეწილ და საზრისული შინაარსით დატვირთულ ტექსტებს.